برای ارائه برنامه غذایی برای شیرخواران با کمبود وزن متوسط تا شدید در سن ۱۰ تا ۱۲ ماهگی، باید بر افزایش کالری، مواد مغذی ضروری و تنوع غذایی تمرکز کرد. این برنامه باید شامل شیر مادر یا شیر خشک به عنوان پایه اصلی و غذاهای جامد غنی از انرژی باشد. در ادامه، یک برنامه غذایی جامع و دقیق ارائه میشود:
اصول کلی برنامه غذایی:
- شیر مادر یا شیر خشک: همچنان منبع اصلی تغذیه است و باید ۴-۵ بار در روز داده شود.
- غذاهای جامد: ۳ وعده اصلی و ۲ میانوعده در روز.
- افزایش کالری: با اضافه کردن چربیهای سالم (مانند روغن زیتون، کره یا آووکادو) به غذاها.
- پروتئین کافی: از منابعی مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخممرغ و حبوبات.
- ویتامینها و مواد معدنی: از طریق سبزیجات، میوهها و مکملها (در صورت نیاز).
برنامه غذایی روزانه:
صبحانه:
- فرنی غلیظ: تهیه شده با شیر مادر/شیر خشک، آرد برنج یا جو، و کمی کره یا روغن زیتون.
- پوره موز یا آووکادو: سرشار از انرژی و چربیهای سالم.
- تخممرغ آبپز (زرده): منبع عالی پروتئین و آهن.
میانوعده صبح:
- ماست پرچرب: با کمی پوره میوه (مانند سیب یا گلابی).
- بیسکویت مخصوص شیرخواران: برای افزایش انرژی.
ناهار:
- سوپ غلیظ: تهیه شده با سبزیجات (هویج، سیبزمینی، کدو حلوایی)، گوشت مرغ یا گوسفند، و حبوبات (عدس یا لوبیا).
- برنج یا نان نرم: له شده و مخلوط با کمی روغن زیتون یا کره.
- پوره سبزیجات: مانند هویج یا اسفناج با کمی پنیر پاستوریزه.
میانوعده عصر:
- پوره میوه: مانند انبه، موز یا آووکادو.
- نان نرم با کره یا پنیر: برای افزایش کالری.
شام:
- پوره گوشت و سبزیجات: ترکیبی از گوشت مرغ یا گوسفند با سیبزمینی و هویج.
- سوپ عدس: غلیظ و پرکالری.
- کمی نان یا برنج: له شده و مخلوط با روغن زیتون.
قبل از خواب:
- شیر مادر یا شیر خشک: یک وعده کامل.
مواد غذایی پرکالری و مغذی برای افزایش وزن:
- روغنهای سالم: روغن زیتون، کره یا روغن نارگیل را به غذاها اضافه کنید.
- آووکادو: سرشار از چربیهای سالم و کالری.
- پنیر پاستوریزه: به عنوان میانوعده یا همراه غذا.
- حبوبات: عدس، لوبیا و نخود له شده در سوپ یا پورهها.
- تخممرغ: زرده تخممرغ آبپز منبع عالی پروتئین و چربی.
- ماست پرچرب: برای میانوعدهها.
مکملهای ضروری:
- ویتامین D: در صورت عدم دریافت کافی از شیر مادر یا شیر خشک، با مشورت پزشک مکمل ویتامین D داده شود.
- آهن: اگر شیرخوار از شیر خشک غنیشده با آهن استفاده نمیکند، ممکن است نیاز به مکمل آهن داشته باشد.
نکات مهم:
- تدریجی بودن: غذاهای جدید را یکی یکی و با فاصله معرفی کنید تا از حساسیتهای غذایی جلوگیری شود.
- پایش وزن: وزن شیرخوار را به طور منظم بررسی کنید تا مطمئن شوید روند افزایش وزن مناسب است.
- اجتناب از مواد غذایی ممنوع:
- عسل: به دلیل خطر بوتولیسم، تا قبل از یک سالگی به شیرخوار عسل ندهید.
- شیر گاو: تا قبل از یک سالگی به عنوان نوشیدنی اصلی استفاده نشود، اما میتوان آن را در پختوپز استفاده کرد.
- غذاهای سفت و خطرناک: از دادن غذاهایی که ممکن است باعث خفگی شوند (مانند آجیل، انگور کامل، هویج خام) خودداری کنید.
نمونه برنامه هفتگی:
| روز | صبحانه | میانوعده صبح | ناهار | میانوعده عصر | شام |
|---|---|---|---|---|---|
| شنبه | فرنی + پوره موز | ماست + بیسکویت | سوپ مرغ و هویج + برنج | پوره انبه | پوره گوشت و سیبزمینی |
| یکشنبه | تخممرغ + پوره آووکادو | نان با کره | سوپ عدس + نان نرم | پوره سیب | پوره مرغ و کدو حلوایی |
| دوشنبه | فرنی + پوره گلابی | ماست + موز | سوپ گوسفند و سبزیجات + برنج | پوره هلو | پوره گوشت و هویج |
| سه شنبه | تخممرغ + پوره موز | نان با پنیر | سوپ مرغ و عدس + نان نرم | پوره آووکادو | پوره ماهی و سیبزمینی |
| چهارشنبه | فرنی + پوره انبه | ماست + بیسکویت | سوپ گوسفند و لوبیا + برنج | پوره گلابی | پوره مرغ و اسفناج |
| پنجشنبه | تخممرغ + پوره سیب | نان با کره | سوپ مرغ و هویج + نان نرم | پوره موز | پوره گوشت و کدو حلوایی |
| جمعه | فرنی + پوره هلو | ماست + انبه | سوپ عدس و سبزیجات + برنج | پوره آووکادو | پوره مرغ و سیبزمینی |
