برای کودکان ۱ تا ۲ ساله با کمبود وزن خفیف تا متوسط ، برنامه غذایی باید متمرکز بر افزایش کالری، مواد مغذی ضروری و تنوع غذایی باشد. هدف اصلی این است که کودک به وزن سالم برسد و رشد مناسبی داشته باشد. در ادامه، یک برنامه غذایی جامع و دقیق ارائه میشود:
اصول کلی برنامه غذایی:
- افزایش کالری: با استفاده از چربیهای سالم (مانند روغن زیتون، کره، آووکادو) و غذاهای پرانرژی.
- پروتئین کافی: از منابعی مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخممرغ، حبوبات و لبنیات.
- ویتامینها و مواد معدنی: از طریق سبزیجات، میوهها و مکملها (در صورت نیاز).
- شیر و لبنیات: شیر پرچرب، ماست پرچرب و پنیر به عنوان منابع مهم کالری و کلسیم.
- وعدههای غذایی منظم: ۳ وعده اصلی و ۲-۳ میانوعده در روز.
برنامه غذایی روزانه:
صبحانه:
- فرنی غلیظ: تهیه شده با شیر پرچرب، آرد برنج یا جو، و کمی کره یا عسل (برای کودکان بالای یک سال).
- تخممرغ نیمرو یا آبپز: همراه با نان نرم و کمی کره.
- پوره میوه: مانند موز، آووکادو یا انبه.
میانوعده صبح:
- ماست پرچرب: با کمی عسل یا پوره میوه.
- نان نرم با کره یا پنیر: برای افزایش کالری.
ناهار:
- سوپ غلیظ: تهیه شده با سبزیجات (هویج، سیبزمینی، کدو حلوایی)، گوشت مرغ یا گوسفند، و حبوبات (عدس یا لوبیا).
- برنج یا نان نرم: له شده و مخلوط با کمی روغن زیتون یا کره.
- پوره سبزیجات: مانند هویج یا اسفناج با کمی پنیر پاستوریزه.
میانوعده عصر:
- پوره میوه: مانند انبه، موز یا آووکادو.
- نان نرم با کره یا پنیر: برای افزایش کالری.
- بیسکویت مخصوص کودکان: همراه با شیر پرچرب.
شام:
- پوره گوشت و سبزیجات: ترکیبی از گوشت مرغ یا گوسفند با سیبزمینی و هویج.
- سوپ عدس: غلیظ و پرکالری.
- کمی نان یا برنج: له شده و مخلوط با روغن زیتون.
قبل از خواب:
- شیر پرچرب: یک لیوان شیر گرم.
مواد غذایی پرکالری و مغذی برای افزایش وزن:
- روغنهای سالم: روغن زیتون، کره یا روغن نارگیل را به غذاها اضافه کنید.
- آووکادو: سرشار از چربیهای سالم و کالری.
- پنیر پاستوریزه: به عنوان میانوعده یا همراه غذا.
- حبوبات: عدس، لوبیا و نخود له شده در سوپ یا پورهها.
- تخممرغ: منبع عالی پروتئین و چربی.
- ماست پرچرب: برای میانوعدهها.
- کره بادام زمینی (در صورت عدم حساسیت): همراه با نان یا میوه.
مکملهای ضروری:
- ویتامین D: در صورت عدم دریافت کافی از شیر یا غذاها، با مشورت پزشک مکمل ویتامین D داده شود.
- آهن: اگر کودک از غذاهای غنی از آهن استفاده نمیکند، ممکن است نیاز به مکمل آهن داشته باشد.
نکات مهم:
- تدریجی بودن: غذاهای جدید را یکی یکی و با فاصله معرفی کنید تا از حساسیتهای غذایی جلوگیری شود.
- پایش وزن: وزن کودک را به طور منظم بررسی کنید تا مطمئن شوید روند افزایش وزن مناسب است.
- اجتناب از مواد غذایی ممنوع:
- عسل: برای کودکان زیر یک سال ممنوع است، اما برای کودکان بالای یک سال مشکلی ندارد.
- غذاهای سفت و خطرناک: از دادن غذاهایی که ممکن است باعث خفگی شوند (مانند آجیل، انگور کامل، هویج خام) خودداری کنید.
نمونه برنامه هفتگی:
| روز | صبحانه | میانوعده صبح | ناهار | میانوعده عصر | شام |
|---|---|---|---|---|---|
| شنبه | فرنی + پوره موز | ماست + بیسکویت | سوپ مرغ و هویج + برنج | پوره انبه | پوره گوشت و سیبزمینی |
| یکشنبه | تخممرغ + پوره آووکادو | نان با کره | سوپ عدس + نان نرم | پوره سیب | پوره مرغ و کدو حلوایی |
| دوشنبه | فرنی + پوره گلابی | ماست + موز | سوپ گوسفند و سبزیجات + برنج | پوره هلو | پوره گوشت و هویج |
| سهشنبه | تخممرغ + پوره موز | نان با پنیر | سوپ مرغ و عدس + نان نرم | پوره آووکادو | پوره ماهی و سیبزمینی |
| چهارشنبه | فرنی + پوره انبه | ماست + بیسکویت | سوپ گوسفند و لوبیا + برنج | پوره گلابی | پوره مرغ و اسفناج |
| پنجشنبه | تخممرغ + پوره سیب | نان با کره | سوپ مرغ و هویج + نان نرم | پوره موز | پوره گوشت و کدو حلوایی |
| جمعه | فرنی + پوره هلو | ماست + انبه | سوپ عدس و سبزیجات + برنج | پوره آووکادو | پوره مرغ و سیبزمینی |
در صورت نیاز به افزایش سریعتر و بیشتر وزن چکار باید کرد:
اگر کودک ۱ تا ۲ ساله شما نیاز به افزایش سریعتر و بیشتر وزن دارد، باید برنامه غذایی او را با دقت بیشتری تنظیم کنید و از استراتژیهای خاصی برای افزایش کالری و مواد مغذی استفاده کنید. در اینجا راهکارهای مؤثر برای افزایش وزن سریعتر و سالمتر ارائه میشود:
۱. افزایش کالری دریافتی:
- اضافه کردن چربیهای سالم: چربیها کالری بالایی دارند و میتوانند به افزایش وزن کمک کنند. از منابع زیر استفاده کنید:
- روغن زیتون: به سوپ، برنج یا پوره سبزیجات اضافه کنید.
- کره: به فرنی، نان یا پوره سیبزمینی اضافه کنید.
- آووکادو: به عنوان میانوعده یا همراه غذا استفاده کنید.
- روغن نارگیل: برای پختوپز یا اضافه کردن به غذاها.
- استفاده از لبنیات پرچرب:
- شیر پرچرب: به جای شیر کمچرب، از شیر پرچرب استفاده کنید.
- ماست پرچرب: به عنوان میانوعده یا همراه غذا.
- پنیر پاستوریزه: به غذاها یا میانوعدهها اضافه کنید.
- اضافه کردن کربوهیدراتهای سالم:
- برنج، نان و سیبزمینی: این مواد غذایی انرژی بالایی دارند و میتوانند به افزایش وزن کمک کنند.
- حبوبات: عدس، لوبیا و نخود له شده را به سوپ یا پورهها اضافه کنید.
۲. افزایش تعداد وعده های غذایی:
- وعدههای اصلی: ۳ وعده غذایی کامل در روز.
- میانوعدهها: ۲-۳ میانوعده پرکالری بین وعدههای اصلی.
- نمونه میانوعدهها:
- ماست پرچرب با عسل و میوه.
- نان نرم با کره بادام زمینی (در صورت عدم حساسیت).
- پوره میوههای پرکالری مانند موز، انبه یا آووکادو.
- بیسکویت مخصوص کودکان همراه با شیر پرچرب.
۳. استفاده از غذاهای پرکالری و مغذی:
- تخممرغ: زرده تخممرغ آبپز یا نیمرو منبع عالی پروتئین و چربی است.
- کره بادام زمینی (در صورت عدم حساسیت): همراه با نان یا میوه.
- سوپهای غلیظ: با گوشت، سبزیجات و حبوبات تهیه شده و با روغن زیتون یا کره غلیظتر کنید.
- پودر شیر خشک: به غذاهایی مانند فرنی، سوپ یا ماست اضافه کنید تا کالری آنها افزایش یابد.
۴. مکملهای غذایی (در صورت نیاز):
- شیرهای غنی شده: برخی شیرهای مخصوص کودکان حاوی کالری و مواد مغذی بیشتری هستند و میتوانند به افزایش وزن کمک کنند.
- مکملهای غذایی: با مشورت پزشک، از مکملهای غذایی مخصوص کودکان استفاده کنید. این مکملها معمولاً پرکالری و غنی از ویتامینها و مواد معدنی هستند.
۵. افزایش اشتها:
- فعالیت بدنی: تشویق کودک به فعالیت بدنی سبک (مانند راه رفتن یا بازی) میتواند اشتهای او را افزایش دهد.
- وعدههای غذایی منظم: برنامه غذایی منظم و در زمانهای مشخص به تنظیم اشتها کمک میکند.
- محیط آرام: هنگام غذا خوردن، محیطی آرام و بدون استرس ایجاد کنید.
۶. پایش رشد و مشورت با پزشک:
- وزن کشی منظم: وزن کودک را به طور منظم بررسی کنید تا مطمئن شوید روند افزایش وزن مناسب است.
- مشورت با پزشک: اگر کودک به رغم تلاشهای شما وزن اضافه نمیکند، ممکن است نیاز به بررسیهای بیشتر (مانند آزمایش خون ) داشته باشد.
نمونه برنامه غذایی پرکالری برای افزایش سریع وزن:
صبحانه:
- فرنی غلیظ (تهیه شده با شیر پرچرب، آرد برنج و کره).
- تخممرغ نیمرو با نان نرم و کمی کره.
- پوره موز یا آووکادو.
میانوعده صبح:
- ماست پرچرب با عسل و پوره انبه.
- نان نرم با کره بادام زمینی.
ناهار:
- سوپ غلیظ (با گوشت مرغ، هویج، سیبزمینی و عدس) + روغن زیتون.
- برنج له شده با کره.
- پوره سبزیجات (هویج و اسفناج) با پنیر.
میانوعده عصر:
- پوره آووکادو با شیر پرچرب.
- بیسکویت مخصوص کودکان همراه با شیر.
شام:
- پوره گوشت و سیبزمینی با کره.
- سوپ عدس غلیظ.
- نان نرم با روغن زیتون.
قبل از خواب:
- یک لیوان شیر پرچرب گرم.
نکات نهایی:
- صبر و پیگیری: افزایش وزن سالم به زمان نیاز دارد، بنابراین صبور باشید و برنامه را به طور مداوم پیگیری کنید.
- اجتناب از غذاهای بیارزش: از دادن غذاهای پرکالری اما کممغذی (مانند شیرینیها، چیپس یا نوشیدنیهای شیرین) خودداری کنید.
- توجه به علائم کمبود مواد مغذی: اگر کودک علائمی مانند خستگی، بیاشتهایی یا رنگپریدگی دارد، ممکن است نیاز به بررسی کمبود آهن یا سایر مواد مغذی داشته باشد.
